Pierścienie ortodontyczne - tajna broń w walce o idealny uśmiech

Zaczynasz leczenie ortodontyczne i zastanawiasz się, czym są te metalowe „obrączki”, które ortodonta planuje założyć na Twoje tylne zęby? Choć zamki przyklejane do zębów są najbardziej rozpoznawalnym elementem aparatu, to właśnie pierścienie ortodontyczne często odgrywają rolę cichego bohatera, bez którego wiele spektakularnych metamorfoz uśmiechu nie byłoby możliwych. W tym wpisie wyjaśnimy czym są, dlaczego są tak kluczowe i w jakich sytuacjach ich użycie jest niezastąpione.

Czym dokładnie jest pierścień ortodontyczny?

Wyobraź sobie idealnie dopasowaną, metalową obrączkę wykonaną z wysokiej jakości stali nierdzewnej określanej jako stal medyczna, która jest precyzyjnie osadzana i cementowana na koronie zęba. To właśnie jest pierścień ortodontyczny. Najczęściej zakłada się je na zęby trzonowe (tzw. „szóstki” i „siódemki”), ponieważ są to największe i najsilniejsze zęby w naszym uzębieniu, posiadające kilka korzeni. Można je porównać do fundamentów lub kamieni węgielnych w konstrukcji. Tak jak solidny fundament jest niezbędny do wzniesienia stabilnego budynku, tak mocno osadzone pierścienie stanowią niezawodny punkt zakotwiczenia dla całego aparatu ortodontycznego.

Dlaczego ortodonta używa pierścieni, a nie tylko klejonych zamków?

To pytanie zadaje sobie wielu pacjentów. Odpowiedź kryje się w trzech kluczowych słowach: siła, stabilność i wszechstronność.

1. Niezrównana wytrzymałość - zęby trzonowe przyjmują na siebie ogromne siły podczas żucia. Siły te, w połączeniu z siłami wywieranymi przez aparat, mogłyby łatwo doprowadzić do odklejenia się standardowego, klejonego zamka (np. tzw. rurki policzkowej). Pierścień, obejmując cały ząb dookoła, tworzy połączenie wielokrotnie mocniejsze i odporne na zerwanie.
2. Absolutna pewność i kotwienie -  w ortodoncji kluczowe jest pojęcie kotwienia (lub zakotwiczenia). Chcemy przesuwać jedne zęby, używając innych jako stabilnego oparcia. Pierścienie na zębach trzonowych tworzą supermocne "kotwice", które pozwalają na efektywne i przewidywalne przesuwanie zębów przednich w oparciu o stosunkowo stabilnie stojące zęby trzonowe.
3. Podstawa dla dodatkowych aparatów - pierścienie nie służą tylko do zamocowania głównego łuku aparatu. Posiadają one specjalne zaczepy i rurki, które umożliwiają montaż szerokiej gamy dodatkowych aparatów, niezbędnych w leczeniu bardziej skomplikowanych wad.

Kiedy stosowanie pierścieni jest niezbędne? Konkretne sytuacje kliniczne.

Użycie pierścieni nie jest standardem w każdym leczeniu – to decyzja kliniczna oparta na indywidualnym planie leczenia. Oto sytuacje, w których są one praktycznie niezastąpione:

1. Leczenie z zamykaniem dużych luk.

Gdy w łuku zębowym są duże przerwy (np. po usuniętych zębach), ich zamknięcie wymaga zastosowania dużych sił przez długi czas. Pierścienie gwarantują, że zęby "kotwiące" pozostaną na swoim miejscu.

2. Mocowanie dla zaawansowanych aparatów:
   • Herbsta, Forsus, Jasper Jumper. Stosowane są do korekty wad dotylnych (np. cofniętej żuchwy). Wymagają one niezwykle solidnego połączenia, które zapewniają pierścienie.
   • Łuk podniebienny (TPA) i łuk językowy.  Są to tzw. aparaty grubołukowe. Biegną w poprzek podniebienia lub od wewnętrznej strony dolnych zębów. Służą do utrzymania miejsca, derotacji trzonowców a nawet do poszerzenia łuku zębowego szczęki lub wydłużenia dolnego łuku zębowego. Są one lutowane do pierścieni lub wkładane do zgrzanych już fabrycznie tzw. szlufek na dojęzykowych powierzchniach pierścieni.
   • Aparaty do Dystalizacji (np. pendulum,  beneslider ). Aparaty te służą do przesuwania zębów trzonowych do tyłu, aby uzyskać miejsce dla innych zębów. Wymagają potężnego zakotwiczenia.
   • Wyciąg karkowy (HeadGear), aparat zewnątrzustny, który służy do leczenia szczękowoortopedycznego. Końce łuku twarzowego wkładane są do rurek zgrzanych do powierzchni policzkowych pierścieni zacementowanych na pierwszych zębach trzonowych w szczęce. Celem takiego leczenia jest poprawienie relacji szkieletowych wady klasy II (dotylnej), spowodowanej nadmiernym wzrostem szczęki do przodu, u pacjentów rosnących.

Alternatywa dla pierścieni: rurki klejone bezpośrednio na ząb.

W wielu prostszych przypadkach ortodonci zamiast pierścieni mogą stosować rurki policzkowe – specjalne zamki klejone bezpośrednio do powierzchni zębów trzonowych, podobnie jak zamki na zębach przednich i bocznych.

Wybór między pierścieniem a rurką to decyzja lekarza, oparta na potrzebach mechaniki leczenia, a nie tylko na komforcie pacjenta.

Proces zakładania pierścieni – czego się spodziewać?

Zakładanie pierścieni to proces dwuetapowy:

Krok 1: Separacja (kilka dni przed).

Aby pierścień mógł zmieścić się wokół zęba, potrzebna jest minimalna przestrzeń między zębami. W tym celu ortodonta umieszcza między zębami trzonowymi małe, elastyczne gumki, zwane separatorami. Przez kilka dni możesz odczuwać ucisk, wrażliwość przy nagryzaniu lub uczucie, że coś utknęło między zębami. To normalny objaw, który świadczy o tym, że gumki działają. Nie wyjmuj ich.

Krok 2: Dobór i cementowanie pierścieni.

Na wizycie, na której montowany jest cały aparat ortodontyczny separatory są usuwane. Higienistka przymierza kilka rozmiarów pierścieni, aby znaleźć ten idealnie dopasowany. Następnie wybrany pierścień jest wypełniany specjalnym cementem stomatologicznym i osadzany na zębie. Proces jest całkowicie bezbolesny.

Co może się wydarzyć?

• Po nagryzieniu czegoś bardzo twardego, pierścień może się odcementować. Poczujesz, że się minimalnie rusza. Jeśli wizyta kontrolna ma nastąpić w niedługim czasie, postaraj się żuć stroną przeciwną i zgłoś ten fakt na początku wizyty. Jeśli pierścień zsuwa się z zęba, najlepiej zgłosić się na wizytę jak najszybciej. Jeśli jest to niemożliwe (jesteś na wakacjach i nie masz możliwości udania się do ortodonty) możesz odciąć delikatnie łuk za ostatnim zamkiem a przed spadającym pierścieniem cążkami do paznokci i zdjąć go, aby nie zerwały się sąsiadujące z nim kolejne zaczepy aparatu.
• Przez kilka pierwszych dni dodatkowe elementy pierścieni, takie jak rurki czy haczyk, mogą ranić język lub policzki. Wówczas zastosuj kuleczkę wosku ortodontycznego, który otrzymałeś od higienistki w zestawie, zaklejając raniący element. Możliwe, że trzeba będzie to kilkakrotnie powtórzyć. Z czasem błona śluzowa języka i policzków przyzwyczai się i nie będziesz odczuwać dyskomfortu, podobnie jak to się dzieje w przypadku zamków na zębach.

Bardzo ważny element Twojego aparatu ortodontycznego.

Choć pierścienie ortodontyczne mogą na początku wydawać się nieco kłopotliwe, ich rola w leczeniu wielu wad zgryzu jest bardzo ważna a czasem nawet kluczowa. To dzięki ich sile i stabilności ortodonta może bezpiecznie i przewidywalnie przesuwać zęby, korygować poważne wady i stosować zaawansowane aparaty, które prowadzą do osiągnięcia zdrowego i pięknego uśmiechu.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące swojego planu leczenia, pamiętaj, że nasz zespół jest zawsze gotów, aby rozwiać Twoje wątpliwości.