Pasty do zębów podczas leczenia ortodontycznego

Wybór odpowiedniej pasty do zębów podczas noszenia aparatu ortodontycznego ma większe znaczenie, niż mogłoby się wydawać. Pasta to nie tylko środek zapewniający świeży oddech, ale przede wszystkim istotny element w walce z próchnicą i problemami dziąseł, na które osoby z aparatem są bardziej narażone.

• Zawartość fluoru - to absolutny priorytet. Dlaczego fluor jest tak ważny? Aparat ortodontyczny stwarza wiele trudno dostępnych miejsc, gdzie gromadzi się płytka bakteryjna. Bakterie te metabolizują cukry z pożywienia, produkując kwasy, które demineralizują szkliwo. Fluor pomaga w remineralizacji szkliwa (odbudowie jego struktury mineralnej), czyni je bardziej odpornym na działanie kwasów i hamuje metabolizm bakterii. Dla większości pacjentów ortodontycznych zalecane są pasty z zawartością fluoru na poziomie 1450 ppm F- (części na milion). Informacja o stężeniu fluoru zawsze znajduje się na opakowaniu pasty. W przypadkach wysokiego ryzyka próchnicy lub problemów ze szkliwem ortodonta może zalecić pasty o wyższej zawartości fluoru (tzw. pasty na receptę, np. 2800 ppm F- lub 5000 ppm F-), ale ich stosowanie musi odbywać się pod ścisłą kontrolą specjalisty.
• Niska abrazyjność (współczynnik ścieralności RDA) -  Co to jest RDA? Relative Dentin Abrasivity to wskaźnik określający, jak bardzo pasta ściera powierzchnię zębiny (a pośrednio także szkliwa). Pasty o wysokiej ścieralności mogą z czasem prowadzić do uszkodzenia szkliwa, szczególnie w delikatnych obszarach wokół zamków ortodontycznych. Mogą również rysować powierzchnię samych zamków, zwłaszcza jeśli są one wykonane z materiałów kompozytowych lub ceramicznych. Idealnie, RDA pasty stosowanej przy aparacie powinno być poniżej 70-80. Niestety, nie wszyscy producenci podają wartość RDA na opakowaniu. Warto wybierać pasty oznaczone jako "łagodne dla szkliwa" lub specjalnie przeznaczone dla osób z aparatem. Unikaj past mocno wybielających lub "dla palaczy", które często mają wysoką abrazyjność.

• Standardowe pasty profilaktyczne z fluorem - są podstawą codziennej higieny. Ważne, aby spełniały kryteria dotyczące zawartości fluoru i niskiej abrazyjności.
• Pasty dla osób z wrażliwymi zębami - leczenie ortodontyczne, szczególnie po aktywacji aparatu, może powodować przejściową nadwrażliwość zębów na bodźce termiczne (zimno, ciepło) lub dotyk. Pasty te zawierają substancje takie jak azotan potasu lub chlorek strontu, które pomagają blokować przewodzenie bodźców bólowych do nerwów zęba, przynosząc ulgę. Mogą być stosowane okresowo lub stale, jeśli problem nadwrażliwości jest uporczywy.
• Pasty wzmacniające szkliwo i przeciwpróchnicze (o podwyższonej zawartości fluoru lub z dodatkowymi składnikami remineralizującymi) - oprócz wspomnianych past na receptę, na rynku dostępne są pasty ze składnikami takimi jak hydroksyapatyt (naturalny budulec szkliwa) lub specjalne kompleksy mineralne, które wspomagają proces remineralizacji i wzmacniają szkliwo. Mogą być dobrym wyborem dla osób z tendencją do odwapnień.
• Pasty dedykowane problemom z dziąsłami - aparat ortodontyczny może utrudniać dokładne czyszczenie, co czasem prowadzi do zapalenia dziąseł (zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie). Pasty te często zawierają składniki łagodzące, przeciwzapalne i antybakteryjne, takie jak Chlorheksydyna (CHX). Jest to bardzo skuteczny antyseptyk, ale pasty z chlorheksydyną (zazwyczaj w niskim stężeniu) powinny być stosowane krótkotrwale i najlepiej po konsultacji z ortodontą, gdyż długotrwałe używanie może prowadzić do przebarwień zębów. Ekstrakty ziołowe: np. z szałwii, rumianku, aloesu, które mają działanie łagodzące i ściągające. Natomiast Alantoina i pantenol wspomagają regenerację dziąseł.
• Pasty "ortodontyczne" specjalistyczne - niektórzy producenci oferują pasty dedykowane specjalnie dla pacjentów ortodontycznych. Mogą one łączyć w sobie kilka pożądanych cech: optymalną zawartość fluoru, niską abrazyjność, składniki łagodzące podrażnienia spowodowane przez aparat oraz czasem specjalną konsystencję, która ułatwia penetrację pasty wokół zamków i łuków.

Pasty wybielające działają tylko na odsłoniętą powierzchnię szkliwa. Obszar pod zamkami ortodontycznymi nie zostanie wybielony. Po zdjęciu aparatu może to skutkować nieestetycznym efektem – zęby będą jaśniejsze wszędzie tam, gdzie nie było zamka, a w miejscu zamka pozostanie ciemniejsza "łatka". Jeśli marzysz o bielszym uśmiechu, zabiegi wybielające najlepiej zaplanować po zakończeniu leczenia ortodontycznego. Pasty o wysokiej abrazyjności (często "dla palaczy" lub intensywnie usuwające osady) mogą uszkadzać szkliwo i elementy aparatu.

Wystarczająca jest niewielka ilość pasty – wielkości ziarnka grochu dla dorosłych i dzieci powyżej 6. roku życia. Większa ilość nie oznacza lepszego czyszczenia, a jedynie większe pienienie. Nałóż pastę na włosie szczoteczki i delikatnie rozprowadź ją po zębach przed rozpoczęciem intensywnego szczotkowania, aby zapewnić równomierny kontakt ze wszystkimi powierzchniami. Używaj pasty z fluorem podczas każdego szczotkowania zębów.

Pamiętaj, że każdy pacjent jest inny. Twój ortodonta najlepiej zna stan Twojej jamy ustnej, specyfikę noszonego aparatu i ewentualne indywidualne potrzeby. Dlatego zawsze skonsultuj z nim wybór pasty do zębów. Specjalista może polecić konkretny rodzaj pasty lub zwrócić uwagę na składniki, które będą dla Ciebie najkorzystniejsze lub których powinieneś unikać. Staranny dobór pasty, w połączeniu z prawidłową techniką szczotkowania i użyciem dodatkowych akcesoriów higienicznych, to fundament sukcesu w utrzymaniu zdrowych zębów i dziąseł przez cały okres leczenia ortodontycznego.